Am Chúa là một di tích lịch sử văn hóa lâu đời của xứ Trầm Hương, gắn liền với tục thờ Thánh Mẫu Thiên Y A Na. Nơi đây không chỉ nổi bật bởi truyền thuyết về Thiên Y Thánh Mẫu mà còn là biểu tượng của sự giao thoa văn hóa giữa người Việt và người Chăm, thể hiện rõ nét những giá trị tinh thần và văn hóa độc đáo, mang đến cho du khách trải nghiệm linh thiêng và sâu lắng.
Lịch sử hình thành Am Chúa
Lịch sử hình thành
Theo Đại Nam nhất thống chí, núi Đại Điền cách huyện Phước Điền 11 dặm về phía Bắc, là nơi hiển linh của Thiên Y A Na Diễn Bà – bà mẹ xứ sở đã dạy dân cách sinh sống. Người Việt đã Việt hóa tục thờ Bà Ponagar của người Chăm thành truyền thuyết về Thiên Y A Na, vị thần bảo trợ cho mọi nghề nghiệp, thường hiển linh cứu nhân độ thế. Câu nói “Am Chúa hiển nhân, Tháp Bà hiển thánh” khẳng định sự kết nối giữa Am Chúa và Tháp Bà Ponagar.
Am Chúa được xây dựng trên ngọn núi này để thờ Thánh Mẫu Thiên Y A Na. Năm Tự Đức thứ 3, núi được đổi tên thành núi Đại An và chép vào điện thờ. Am Chúa có cảnh sắc hữu tình và phù hợp phong thủy với thế đất “Tiền thủy, hậu sơn”.
Lịch sử hình thành Am Chúa
Hai di tích Tháp Bà và Am Chúa chứa đựng giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể, thể hiện qua các nghi thức cúng tế và truyền thuyết dân gian của người Việt ở Khánh Hòa.
Truyền thuyết tại Am Chúa Nha Trang
Theo truyền thuyết Việt Nam, ngày Bà Thiên Y A Na giáng trần tại Am Chúa là mùng 1 tháng 3 âm lịch và thăng thiên tại Tháp Bà vào ngày 23 tháng 3 âm lịch. Am Chúa và Tháp Bà là di tích quan trọng, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa người Việt và người Chăm.
Người Chăm đã “Việt hóa” nhiều yếu tố văn hóa Chăm tại Tháp Bà, trong khi Am Chúa thì thuần Việt hơn. Sự kết hợp tín ngưỡng thờ Mẹ tại hai di tích này tạo nên nét văn hóa đặc sắc và bền vững.
Truyền thuyết Am Chúa Nha Trang
Thiên Y A Na có nguồn gốc từ Po Nagar của người Chăm. Am Chúa, nơi Bà Po Nagar sống lúc nhỏ, và Tháp Bà, nơi thờ tự sau khi hiển thánh, đều là di tích lịch sử quan trọng. Am Chúa còn là chứng nhân lịch sử, với các di tích thời Pháp thuộc và cây Mã Tiền 350 tuổi, được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1999.
Am Chúa là nơi thờ bà Thiên Y A Na Thánh Mẫu. Theo truyền thuyết, núi Đại An là nơi Thánh Mẫu giáng trần và sinh sống thuở ấu thơ. Bà đã dạy người dân trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải, cày cấy và đặt ra các lễ nghi, mang lại cuộc sống đủ đầy, ấm no cho họ.
Để ghi nhớ công ơn của Bà, người dân lập ra đền thờ Am Chúa tại Diên Khánh và tổ chức lễ hội hàng năm vào tháng 3 Âm lịch. Lễ hội này ca ngợi công đức Thiên Y A Na và cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Lối kiến trúc của Am Chúa Nha Trang có gì đặc biệt?
Am Chúa Nha Trang được xây dựng theo lối kiến trúc tương đồng với các đình làng tại Khánh Hòa, với những công trình như Tam Quan, mộ ông bà Tiều, Bia ký, miếu Sơn Lâm, miếu Ngũ hành, Chánh điện. Trước khi đến Cổng Đại An Tam Quan Môn, du khách phải leo qua 100 bậc tam cấp lát đá hoa cương.
Kiến trúc Am Chúa mang nét đặc trưng của các ngôi chùa Việt Nam với các hình tứ linh và nơi bái đường. Chánh điện thờ Thánh Mẫu Thiên Y A Na, với khám thờ Lục vị Tiên cô, Thập nhị Tiên Nương, Tứ vị Thái Tử, và Thập nhị hành khiển. Toàn bộ chánh điện làm từ gỗ quý, chạm khắc tinh tế.
Nổi bật nhất là bức tượng Bà Po Nagar bằng đất nung, cao khoảng 1m, đặt trong khám thờ cao 1.5m. Cách bài trí mộc mạc, thanh thoát, kết hợp trang phục và góc nhìn văn hóa Việt – Chăm, tạo nên không gian thờ trang nghiêm và linh thiêng.
Kiến trúc mang đậm nét văn hóa Việt – Chăm
Hướng dẫn đường đến Am Chúa
Từ trung tâm thành phố Nha Trang đến Am Chúa rất dễ dàng. Bạn có thể chọn đường 23/10 từ nhà thờ Đá Nha Trang và Quốc lộ 1C, hoặc Quốc lộ 1A. Cả hai đường đều dẫn đến chợ Tân Đức (khoảng 10km, mất khoảng 20 phút).
Từ chợ Tân Đức đến Am Chúa chỉ còn 5km. Sau khi qua Cầu Mới, bạn sẽ thấy bảng chỉ dẫn đường. Đến chân núi Đại An, bạn có thể gửi xe phía dưới và đi bộ lên Am Chúa.
Tìm hiểu về lễ hội Am Chúa – Lễ hội cổ truyền tại Nha Trang
Lễ Hội Am Chúa hay lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu là một phong tục lâu đời của vùng đất Nha Trang, Khánh Hòa, gắn liền với câu “Am Chúa hiển Nhân, Tháp Bà hiển Thánh”. Mỗi năm vào tháng 3 âm lịch, người dân nơi đây lại nô nức trẩy hội, mang theo lòng thành kính hướng về Đạo thờ Mẫu.
Lễ hội không chỉ là dịp để tôn vinh Thiên Y Thánh Mẫu A Na mà còn là cơ hội để cộng đồng cùng nhau tưởng nhớ và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của vùng đất Trầm Hương.
Lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu
Khi nào thì lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu được tổ chức?
Lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu là một trong những lễ hội nổi bật ở Nha Trang, thu hút rất nhiều du khách mỗi năm. Du lịch Nha Trang vào tháng 3 Âm lịch, bạn không thể bỏ lỡ sự kiện độc đáo này.
- Địa điểm tổ chức: Đền thờ Am Chúa, núi Đại An, xã Diên Điền, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa.
- Thời gian tổ chức: Diễn ra trong 3 ngày, từ mùng 1 đến mùng 3 Âm lịch hàng năm.
- Đường đến lễ hội: Bạn có thể đi theo quốc lộ 1C hoặc 1A đến chợ Tân Đức. Từ đây, Am Chúa cách chợ 5km, qua Cầu Mới có bảng chỉ dẫn lên Am Chúa. Khi đến chân núi Đại An, bạn gửi xe và đi bộ lên Am Chúa.
Ý nghĩa của lễ hội Am Chúa Nha Trang
Lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu không chỉ là niềm tin vào vị phúc thần mang lại may mắn mà còn là truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Đền thờ Am Chúa còn là chứng nhân lịch sử trong các cuộc kháng chiến, lưu giữ dấu ấn của thời kỳ chống Pháp và Mỹ.
Lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu đã trở thành nét văn hóa đặc trưng, thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm. Trong dịp lễ hội, người dân và du khách đổ về Am Chúa để tham gia các nghi thức tín ngưỡng và trò chơi dân gian, tạo nên không gian văn hóa đậm chất Nha Trang.
Cây mã tiền cổ thụ hơn 350 năm tuổi trước sân đền thờ từng là cột treo cờ, khơi dậy tinh thần yêu nước. Phía sau đền thờ còn lưu giữ các dấu tích lịch sử như lô cốt và hào bằng đá do thực dân Pháp xây dựng, cùng với phong sắc của triều đại nhà Nguyễn.
Lễ hội Thiên Y Thánh Mẫu được tổ chức với mong muốn đem lại may mắn cho mọi người
Các địa điểm tham quan, du lịch gần Am Chúa
Hồ Am Chúa – Khu du lịch cực hot sát bên Am Chúa
Hồ Am Chúa, tọa lạc tại núi Đại An, là một khu du lịch cực hot, thu hút du khách bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và các hoạt động vui chơi giải trí hấp dẫn.
Thiên nhiên hùng vĩ
Hồ Am Chúa nằm trên núi Đại An, nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và thanh bình. Với nước hồ trong xanh và cây cối um tùm, nơi đây mang đến một không gian yên tĩnh, thích hợp cho những ai muốn tìm về với thiên nhiên và thoát khỏi nhịp sống hối hả của thành phố.
Hồ Am Chúa nổi tiếng với cảnh sắc và thiên nhiên hùng vĩ
Hoạt động vui chơi giải trí
Khu du lịch Hồ Am Chúa không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp tự nhiên mà còn bởi các hoạt động giải trí đa dạng. Du khách có thể tham gia các hoạt động như chèo thuyền, câu cá, cắm trại và picnic, tạo nên những trải nghiệm thú vị và đáng nhớ cho cả gia đình và bạn bè.
Chụp ảnh check-in sống ảo
Với khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, Hồ Am Chúa là địa điểm lý tưởng để chụp ảnh. Những bức ảnh chụp tại đây không chỉ ghi lại khoảnh khắc đáng nhớ mà còn nhận được nhiều “like” trên mạng xã hội, nhờ vào vẻ đẹp hoang sơ và thơ mộng của hồ nước và núi rừng.
Thành cổ Diên Khánh
Thành cổ Diên Khánh, nằm tại thị trấn Diên Khánh, Khánh Hòa, cách Nha Trang 10km về phía Tây, được xây dựng theo kiến trúc Vauban thế kỷ XVII-XVIII với hình lục giác không đều bằng đất. Đây không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những người yêu kiến trúc cổ.
Du khách có thể chiêm ngưỡng cổng thành tứ giác, mái ngói âm dương và những bậc thang rộng, cùng những bức tường cổ kính, sân chầu và bậc tam cấp mang dấu ấn thời gian, tạo nên trải nghiệm thú vị và gợi nhớ về lịch sử phong kiến Việt Nam.
- Địa chỉ: 734R+69F, TL2, Diên Khánh, Khánh Hòa
Thành cổ Diên Khánh – Di tích kiến trúc cổ
Chùa Linh Quang
Chùa Linh Quang, là một di tích tâm linh lâu đời với kiến trúc đậm nét Á Đông. Được xây dựng từ năm 1931, chùa mang kiến trúc kết hợp Việt – Trung với mái ngói uốn cong và những hình chạm trổ tinh tế.
Khuôn viên thanh tịnh, rộng rãi với nhiều cây xanh, tạo không gian yên bình và mát mẻ. Chùa Linh Quang không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là điểm du lịch hấp dẫn, mang đến cho du khách trải nghiệm văn hóa và tâm linh đặc sắc.
- Địa chỉ: 65FG+P5G, Đồng Rọ, Nha Trang, Khánh Hòa
Khu du lịch sinh thái Đắc Nhân Tâm
Khu du lịch sinh thái Đắc Nhân Tâm tại Khánh Hòa là một điểm đến xanh mát, lý tưởng cho những ai muốn hòa mình vào thiên nhiên. Nằm bên bờ sông Cái, khu du lịch này nổi bật với rừng cây nguyên sinh, dòng suối trong lành và không khí trong trẻo.
Du khách có thể tham gia các hoạt động như tắm suối, câu cá, chèo thuyền kayak và cắm trại. Bên cạnh đó, Nhân Tâm còn cung cấp các dịch vụ nghỉ dưỡng với nhà gỗ sinh thái và ẩm thực địa phương hấp dẫn, mang đến trải nghiệm thư giãn tuyệt vời.
- Địa chỉ: Diên Xuân, Diên Khánh District, Khánh Hòa, Vietnam
Đắc Nhân Tâm – Khu du lịch sinh thái lý tưởng cho các hoạt động nghỉ dưỡng
Am Chúa là một điểm du lịch tâm linh nổi tiếng tại Nha Trang, với nhiều lễ hội đặc sắc thu hút đông đảo khách tham quan. Đây là không gian lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc trong đời sống tâm linh của người Khánh Hòa. Nếu có dịp ghé thăm Nha Trang, Am Chúa là điểm đến không thể bỏ qua, nơi bạn sẽ được khám phá những nét đẹp văn hóa, tâm linh và hòa mình vào không khí lễ hội sôi động, đầy màu sắc.
>>> Tìm hiểu thêm: Tour vòng quanh Nha Trang City 1 ngày
Thông tin tác giả
Khánh Touristguide là một hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp với hơn 6 năm kinh nghiệm tại Nha Trang. Là người con của Nha Trang, ngoài tình yêu và sự gắn bó đặc biệt với Nha Trang, Khánh còn có kiến thức sâu rộng về văn hóa, lịch sử và địa điểm du lịch của thành phố biển xinh đẹp này.